Spis treści
- Co to jest endometrioza?
- Endometrioza i związane z nią procesy patologiczne
- Przyczyny endometriozy
- Czynniki ryzyka endometriozy
- Objawy endometriozy
- Endometrioza a płodność
- Diagnostyka endometriozy
- Uwaga na endometriozę! Zobacz WIDEO
- Farmakologiczne leczenie endometriozy
- Zabiegowe metody leczenia endometriozy
- Rokowania pacjentek z endometriozą
Co to jest endometrioza?
O chorobie, którą jest endometrioza, świat medyczny dowiedział się już bardzo dawno temu. Po raz pierwszy, w badaniach mikroskopowych, zaobserwowano ten problem w 1860 roku, dokonał tego Karl von Rokitansky. Przez wiele lat choroba była dość tajemnicza – chociażby ciężko było odkryć, jakie są przyczyny endometriozy – obecnie jednak wiadomo o tej chorobie już całkiem dużo.
Znane jest chociażby rozpowszechnienie endometriozy i niestety – liczby nie napawają tutaj optymizmem. Z problemem tym zmaga się bowiem nawet do 15% wszystkich kobiet w wieku rozrodczym. Przekładając to na konkretne liczby, szacuje się, że na całym świecie na endometriozę może chorować nawet powyżej 10 milionów kobiet (dane z 2015 roku).
Typowo endometrioza występuje u kobiet będących w trzeciej-czwartej dekadzie życia, zdarza się jednak, że problem pojawia się już u kilku-kilkunastoletnich dziewczynek czy dopiero po menopauzie.
Spis treści:
- Endometrioza i związane z nią procesy patologiczne
- Przyczyny endometriozy
- Czynniki ryzyka endometriozy
- Objawy endometriozy
- Endometrioza a płodność
- Diagnostyka endometriozy
- Farmakologiczne leczenie endometriozy
- Zabiegowe metody leczenia endometriozy
- Rokowania pacjentek z endometriozą
Endometrioza i związane z nią procesy patologiczne
Najprościej endometriozę można określić jako chorobę, w której przebiegu prawidłowe komórki znajdują się w nieprawidłowej lokalizacji. Istotą tego schorzenia jest bowiem to, że komórki błony śluzowej macicy umiejscawiają się poza tym narządem. Najczęściej znajdują się one w obrębie jajnika, jajowodów czy więzadeł podtrzymujących macicę.
Rzadziej komórki śluzówki macicy lokalizują się w obrębie pęcherza moczowego, jelita czy pochwy. Jeszcze rzadszymi umiejscowieniami ognisk endometriozy, ale również możliwymi, są płuca, mózg czy skóra.
Przyczyny endometriozy
Jednej, konkretnej przyczyny endometriozy wyróżnić nie sposób – naukowcy wysunęli jednak kilka hipotez dotyczących patogenezy tej jednostki.
Jedną z popularniejszych jest teoria wstecznych krwawień miesiączkowych. Według niej endometrioza może rozwijać się wtedy, kiedy krew miesiączkowa – zawierająca m.in. właśnie komórki endometrium – zamiast wydostawać się na zewnątrz organizmu, dociera do jajowodów czy jajnika. Mogłoby dochodzić wtedy do wszczepiania się w takich okolicach organizmu właśnie wspomnianych wyżej komórek.
Wśród innych hipotez o patogenezie endometriozy wspomnieć warto o:
- teorii indukcji: w jej przypadku postuluje się, że komórki wyściełające otrzewną, pod wpływem hormonów lub jakichś innych modulatorów, mogą się przekształcać w komórki endometrium, które ostatecznie stworzą ognisko endometriozy,
- teorii przemieszczania komórek endometrium: inni z kolei uczeni przekonują, że do endometriozy może dochodzić wtedy, kiedy w trakcie jakiegoś zabiegu – np. cięcia cesarskiego – komórki błony śluzowej zostaną przemieszczone ku powstałej w trakcie operacji ranie, tam się osiedlą i stworzą ognisko endometriozy,
- możliwości przemieszczania się komórek endometrium wraz z krwią lub chłonką (limfą),
- zaburzeniach czynności układu odpornościowego – według tej teorii do endometriozy miałoby dochodzić wtedy, kiedy komórki znajdujące się poza macicą nie byłyby w prawidłowy sposób eliminowane przez układ odpornościowy i zamiast tego osiedlały się w różnych miejscach w organizmie.
Czynniki ryzyka endometriozy
Przyczyny endometriozy wciąż stanowią więc swego rodzaju zagadkę, zasadniczo bardziej poznane wydają się czynniki ryzyka tej choroby – wśród takowych wymieniane są:
- bycie nieródką,
- wczesne wystąpienie pierwszej miesiączki,
- późne wystąpienie menopauzy,
- występowanie endometriozy u innych kobiet z rodziny pacjentki,
- krótkie cykle miesiączkowe,
- zaburzenia dotyczące odpływu krwi miesiączkowej z jamy macicy,
- spożywanie (zwłaszcza dużych ilości) alkoholu.
Objawy endometriozy
Podstawowym objawem endometriozy jest ból, który powiązany jest przede wszystkim z miesiączką.
Teoretycznie jednak każda kobieta – w mniejszym lub większym stopniu – odczuwa dolegliwości bólowe w trakcie krwawień miesiączkowych, a nie każda z nich cierpi przecież na endometriozę.
W praktyce jest jednak tak, że ból podbrzusza, który pojawia się u kobiet, u których rozwinie się endometrioza, jest przez nie opisywany jako zdecydowanie silniejszy niż ten odczuwany wcześniej. Ból ten ma – niestety – tendencję do stopniowego zwiększania swojego nasilenia wraz z czasem upływającym od wystąpienia schorzenia.
Jako inne objawy endometriozy można wymienić:
- pojawianie się (szczególnie w trakcie miesiączki) bólu podczas oddawania moczu czy stolca,
- dyspareunię (ból w czasie kontaktów płciowych),
- krwawienia międzymiesiączkowe,
- wyjątkowo obfite miesiączki.
Zobacz:
Bolesne miesiączki: 5 sposobów na bóle menstruacyjne
Mięśniaki macicy: rodzaje, objawy i leczenie mięśniaków macicy
Zaburzenia miesiączkowania: przyczyny, rodzaje, leczenie
Endometrioza a płodność
Wspominana wyżej częstość endometriozy jest zdecydowanie większa w pewnej specyficznej grupie kobiet. Mowa tutaj o pacjentkach borykających się z niepłodnością – okazuje się, że spośród wszystkich z nich nawet 35-50% choruje na endometriozę. Nie dziwi więc to, że często endometrioza jest wiązana z zaburzeniami płodności.
Istnieją różne teorie dotyczące tego, w jakim konkretnie mechanizmie endometrioza miałaby prowadzić do trudności z zajściem w ciążę. Jedną z nich jest ta, gdzie związany z chorobą miałby być stan zapalny, przez który dochodzić by miało właśnie do problemów z zapłodnieniem.
Inną jest z kolei ta teoria, według której przez endometriozę pojawiać by się miały np. różne zrosty w obrębie macicy i to one tak naprawdę miałyby odpowiadać za niepłodność pacjentki.
Zobacz: Endometrioza a ciąża. Czy endometrioza wyklucza zajście w ciążę?
Nie przegap też historii: Jak urodziłam trojaczki z in vitro po endometriozie
Diagnostyka endometriozy
Za złoty standard w rozpoznawaniu endometriozy uznawana jest obecnie laparoskopia. Jest to jednak badanie inwazyjne, dlatego też we wstępnej diagnostyce wykonywane są bardziej podstawowe badania – badanie ginekologiczne czy USG dopochwowe. Ani jedno, ani drugie z wymienionych badań nie pozwalają rozpoznać endometriozy.
Mogą one jednak doprowadzić do wykrycia jakichś innych niż ta chorób u pacjentki czy też umożliwić zaobserwowanie zmian, które mogą być wywołane przez endometriozę, takich jak np. torbiele jajnika.
Uwaga na endometriozę! Zobacz WIDEO
Farmakologiczne leczenie endometriozy
W leczeniu endometriozy istotnych jest kilka różnych aspektów: terapia ma bowiem na celu doprowadzenie do zminimalizowania (a najlepiej zlikwidowania) dolegliwości pacjentki, oprócz tego jej celem jest również wyeliminowanie ewentualnych zaburzeń płodności oraz zahamowanie postępu choroby.
Postępowanie zachowawcze stosowane w przypadku endometriozy bazuje przede wszystkim na stosowaniu przez pacjentkę preparatów hormonalnych. Zalecane jej mogą być różne środki: wykorzystanie w przypadku tej jednostki znajdują zarówno doustne leki zawierające estrogeny i progestageny, jak i preparaty doustne zawierające same progestageny.
Poza nimi wykorzystywane mogą być też wkładki domaciczne uwalniające progestagen, agoniści gonadoliberyn czy danazol.
Już dzięki samym preparatom hormonalnym możliwe jest znaczne złagodzenie u pacjentki dolegliwości bólowych. Jeżeli jednak pomimo ich zażywania nadal cierpi ona z powodu silnego bólu, zalecane są jej wtedy zwykle dodatkowe preparaty, np. niesteroidowe leki przeciwzapalne.
Zabiegowe metody leczenia endometriozy
Leczenie zabiegowe nie jest proponowane każdej pacjentce cierpiącej na endometriozę. Wskazaniem do takiego leczenia może być np. niepłodność związana z endometriozą, a także pojawienie się torbieli endometrialnej w obrębie jajnika.
Operacyjne leczenie endometriozy może być zachowawcze lub radykalne.
Pierwsza z wymienionych opcji wykorzystywana jest przede wszystkim u młodych pacjentek, które jeszcze planują zachodzić w ciążę. W trakcie takiego zabiegu usuwane mogą pojedyncze ogniska endometriozy, likwidowane zrosty wewnątrzmaciczne czy resekowane torbiele endometrialne.
Radykalne leczenie endometriozy wykorzystywane bywa natomiast u kobiet nieplanujących już ciąży lub u tych, u których leczenie farmakologiczne nie przyniosło oczekiwanych efektów i u pacjentki nadal występują bardzo silne dolegliwości. Polegać może ono na obustronnym usunięciu samych tylko jajników, jak i na resekcji wraz z nimi macicy (czyli na wykonaniu histerektomii z owariektomią).
Rokowania pacjentek z endometriozą
Raczej nie dochodzi do tego, aby zachorowanie na endometriozę prowadziło do skrócenia długości życia pacjentki. Choroba może jednak z pewnością wpływać negatywnie na jakość życia chorej.
U części pacjentek leczenie farmakologiczne jest wystarczające do uzyskania satysfakcjonującej poprawy, u innych z kolei konieczne staje się wykorzystanie leczenia zabiegowego. Tutaj sytuacja też nie jest jednak idealna – istnieją statystyki, według których po zachowawczym leczeniu operacyjnym problem może nawracać u nawet 20-40% operowanych pacjentek.
Jedna jednak informacja jest dobra – otóż dolegliwości związane z endometriozą zwykle znacząco zmniejszają swoje nasilenie w trakcie ciąży i przez pewien czas po jej rozwiązaniu, a oprócz tego ulegają one dużemu osłabieniu po przebyciu przez kobietę menopauzy.
