Spis treści
- Dlaczego u kobiet występuje menopauza?
- Objawy menopauzy
- Menopauza stawia pacjentki w grupie zwiększonego ryzyka różnych schorzeń
- Przedwczesna menopauza: co to jest i jakie mogą być jej przyczyny?
- Menopauzy się nie leczy, związane z nią objawy leczyć jednak już można
- Co zrobić, kiedy u kobiety po menopauzie znów pojawia się krwawienie?
Termin menopauza wywodzi się od dwóch słów: „men”, które oznacza miesiąc, oraz „pausis” rozumianego jako przerwa. Najprościej mówiąc, mianem menopauzy określa się ostatnią w życiu danej kobiety miesiączkę.Sama menopauza oznacza rzeczywiście moment w życiu kobiety, w którym przestaje ona miesiączkować. Z kobiecą menopauzą związany jest jednak szereg bardzo różnorodnych, a do tego zazwyczaj uciążliwych, zjawisk. Typowo do menopauzy dochodzi pomiędzy 45. a 55. rokiem życia, jednakże pierwsze symptomy przekonujące o tym, że kobieta niedługo przestanie miesiączkować, zaczynają się pojawiać u pacjentek nawet już kilka lat przed wystąpieniem ostatniej w życiu danej kobiety menstruacji.Menopauza i związane z nią zjawiska interesują od dawna nie tylko lekarzy, ale i specjalistów od procesów ewolucyjnych. Nie wszystkie zwierzęta doświadczają menopauzy i już sam ten fakt sprawił, że ewolucjoniści zaczęli przyglądać się aspektom związanym z zakończeniem miesiączkowania u kobiet. Istnieje na ten temat co najmniej kilka teorii, według jednej z nich występowanie menopauzy ma na celu sprawienie, aby dzieci rodziły jak najmłodsze kobiety – w końcu to takie właśnie, młode matki, mają najwięcej sił na wychowywanie dzieci. Inną teorią jest z kolei ta, że menopauza występuje po to, aby kobieta – która sama nie miesiączkuje i nie może mieć już więcej swoich dzieci – mogła skupić się na pomaganiu przy opiece nad dziećmi innym młodym matkom.Wspomniane wyżej teorie mogą wydawać się dość intrygujące, w rzeczywistości jednak zdecydowanie lepiej od nich poznane są biologiczne zjawiska, które doprowadzają do tego, że kobiety przestają miesiączkować.
Dlaczego u kobiet występuje menopauza?
Menopauza to zjawisko, które stanowi naturalny etap życia kobiety. Zakończenie miesiączkowania związane jest przede wszystkim z tym, że u kobiet istnieje tzw. rezerwa jajnikowa. Każda przedstawicielka płci pięknej rodzi się z określoną liczbą prekursorów komórek jajowych, sięgającą zazwyczaj 1-3 milionów. Wraz z trwaniem życia kobiety ilość jej komórek jajowych zmniejsza się i ostatecznie w momencie, kiedy rozpoczyna ona miesiączkować, posiada ona rezerwę w postaci około 400 tysięcy jajeczek.Wspomniana wyżej liczba, wraz z kolejnymi latami życia kobiety, stale ulega zmniejszeniu – w końcu w każdym cyklu miesiączkowym dochodzi do przemian dużej liczby jajeczek. Ostatecznie zostaje ich około kilku tysięcy i standardowo jest to właśnie ten moment, kiedy to pacjentka zbliża się ku wystąpieniu menopauzy.Pozostałe jajeczka – poprzednie jak ich poprzednicy – cyklicznie podlegają owulacji, część z nich ulega natomiast atrezji, czyli procesom zanikowym. Te komórki, które pozostają, stają się coraz mniej wrażliwe na działanie FSH (folikulotropiny), czyli hormonu, który prawidłowo doprowadza do dojrzewania i końcowo do uwalniania gotowych do zapłodnienia komórek jajowych. Ze zjawiskiem tym związany jest z kolei spadek poziomu żeńskich hormonów płciowych, estrogenów – przez te właśnie zmiany hormonalne u pacjentek pojawiają się objawy menopauzy. Ostatecznym skutkiem wszystkich wspomnianych zjawisk jest zaprzestanie pojawiania się miesiączek u pacjentek – jednoznacznie stwierdzić, że kobieta przeszła już menopauzę, można na podstawie tego, że podczas rocznego okresu obserwacji nie pojawiają się u niej krwawienia miesiączkowe.
Objawy menopauzy
Pierwsze oznaki tego, że u pacjentki niedługo wystąpi menopauza, pojawiać się mogą już na kilka lat przed ostatnią miesiączką. Pierwsze zauważalne przez pacjentki zmiany dotyczyć mogą samych krwawień – otóż cykl kobiet może stawać się coraz bardziej nieregularny, a zmianom podlegać mogą również i same miesiączki, stając się bardziej skąpe lub bardziej obfite niż dotychczas.Zmiany dotyczące miesiączek nie stanowią jednak zazwyczaj największej bolączki kobiet w okresie okołomenopauzalnym. Pacjentki będące w tymże właśnie okresie swojego życia mogą zmagać się z takimi objawami menopauzy, jak:
- uderzenia gorąca,
- znacznie wzmożona potliwość,
- suchość pochwy (związana z atrofią pochwy wynikającą z niedoboru estrogenów, przez suchość pochwy pacjentki mogą borykać m.in. z bólem podczas kontaktów seksualnych),
- spadek libido,
- zaburzenia snu,
- problemy z koncentracją,
- zaburzenia nastroju (pacjentki w okresie okołomenopauzalnym mogą zarówno być po prostu rozdrażnione, jak i może u nich dochodzić do znacznego spadku nastroju),
- zaburzenia pamięci.
Wszelkie objawy menopauzy rzeczywiście zaczynają się pojawiać na długo przed ostatecznym zaprzestaniem miesiączkowania, co gorsza – wystąpienie menopauzy wcale nie oznacza, że te różne dolegliwości ustąpią. W rzeczywistości bowiem objawy związane z okresem okołomenopauzalnym utrzymują się przez nawet jeszcze kilka lat po wystąpieniu ostatniej miesiączki.
Menopauza stawia pacjentki w grupie zwiększonego ryzyka różnych schorzeń
Zasadniczo już same tylko powyżej wymienione dolegliwości, które są związane z menopauzą, mogą być podstawą ku stwierdzeniu, że okres okołomenopauzalny stanowić może dość uciążliwy etap życia kobiety. W rzeczywistości jest jednak tak, że pacjentki zbliżające się ku wystąpieniu ostatniej miesiączki oraz te, które już doświadczyły tego zjawiska, znajdują się w grupie zwiększonego ryzyka wystąpienia rozmaitych problemów zdrowotnych. Wśród nich wymienić można zwiększone ryzyko występowania:
- zaburzeń lipidowych (w postaci przede wszystkim zwiększenia stężenia we krwi cholesterolu całkowitego oraz cholesterolu we frakcji LDL),
- nietrzymania moczu,
- przyspieszonej utraty masy kostnej i związanej z tym osteopenii i osteoporozy,
- przyrostu masy ciała,
- chorób układu krążenia.
Przedwczesna menopauza: co to jest i jakie mogą być jej przyczyny?
Menopauza u różnych kobiet występuje w odmiennym wieku, zdarza się jednak sytuacja, gdzie kobieta przestaje miesiączkować zdecydowanie zbyt wcześnie. Taki stan określa się jako przedwczesną menopauzę i można go stwierdzić wtedy, kiedy pacjentka przestanie miesiączkować przed ukończeniem 40. roku życia. Z problemem tym mogą zetknąć się pacjentki, u których dojdzie do przedwczesnego wygasania czynności jajników. Do takiej jednostki doprowadzać mogą schorzenia autoimmunologiczne (np. celiakia), schorzenia tarczycy lub przebycie radio- czy chemioterapii. W zdecydowanej większości przypadków przedwczesnego wygasania czynności jajników nie udaje się jednak odkryć przyczyny wystąpienia tego stanu i wtedy problem ten określa się jako idiopatyczny.Przedwczesne wystąpienie menopauzy może jednak również stanowić konsekwencję przeprowadzenia u pacjentek jakiegoś leczenia. Tak bywa w przypadku chirurgicznej menopauzy, do której dochodzi u kobiet, u których z jakichś przyczyn usunięte zostaną jajniki.
Menopauzy się nie leczy, związane z nią objawy leczyć jednak już można
Zasadniczo menopauza nie podlega leczeniu, bo – jak to już wyraźnie i kilkukrotnie zaznaczono – jest to po prostu naturalny etap w życiu każdej kobiety. Dolegliwości związane z okresem okołomenopauzalnym mogą jednak przybierać bardzo duże nasilenie – chociażby uderzenia gorąca mogą w znacząco sposób negatywnie wpływać na jakość życia pacjentek, występujące w związku z menopauzą obniżenie nastroju również może być aż tak duże, że wyróżnia się nawet termin depresji wieku okołomenopauzalnego.Z wymienionych względów u pacjentek, u których dolegliwości przybierają znaczącego stopnia nasilenie, wdrażana może być przede wszystkim hormonalna terapia zastępcza. Pacjentki mogą przyjmować preparaty hormonalne doustnie, jak i stosować specjalne plastry czy – w przypadku występowania znacznych objawów ze strony narządów rodnych – korzystać z dopochwowych preparatów zawierających estrogeny.Preparaty hormonalne stanowią podstawowy sposób na łagodzenie objawów menopauzy, wykorzystanie u pacjentek borykających się z dolegliwościami okresu menopauzalnego mogą znajdować również i leki ze zdecydowanie innych grup. Przykładowo, u kobiet z wyraźnie obniżonym nastrojem, korzystne efekty można uzyskać poprzez stosowanie przez nie preparatów antydepresyjnych, np. z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI).
Co zrobić, kiedy u kobiety po menopauzie znów pojawia się krwawienie?
Przy rozpatrywaniu różnorodnych aspektów związanych z menopauzą warto podkreślić, że to, że u kobiety przestają pojawiać się miesiączki, nie jest równoznaczne z tym, że nie istnieje już potrzeba przejmowania się stanem zdrowia narządów rozrodczych. Kobiety po menopauzie, tak samo jak pacjentki miesiączkujące, powinny po prostu co jakiś czas odwiedzać ginekologa. Zdecydowanie skonsultować się z ginekologiem powinny natomiast te pacjentki, które przebyły już menopauzę i u których znowu zaczynają się pojawiać krwawienia z dróg rodnych. Takie zjawisko może mieć wiele przyczyn, jednak możliwym podłożem ponownych krwawień po menopauzie są nawet nowotwory macicy. Wczesne rozpoznanie takiego groźnego schorzenia zdecydowanie poprawia rokowanie pacjentki, dlatego też, jeżeli już po menopauzie kobieta zaobserwuje u siebie krwawienie z dróg rodnych, to powinna ona pilnie odwiedzić ginekologa.
