Polidypsja to nadmierne pragnienie pojawiające się bez związku z jakimiś czynnikami (takimi jak np. nadmierna utrata płynów z organizmu związana z intensywnym wysiłkiem fizycznym czy wyjątkowo wysoką temperaturą otoczenia i wynikającym z tego wzmożonym poceniem się).
Termin polidypsja wywodzi się od dwóch greckich słów: „polus”, oznaczającego dużo lub wiele oraz „dipsa”, rozumianego jako pragnienie.
Polidypsja wystąpić może w dowolnym wieku – u dorosłego, u starszej osoby czy u dziecka. W najmłodszej grupie wiekowej stwierdzenie takiego problemu zdecydowanie wskazuje na konieczność dokładnego przyjrzenia się stanowi zdrowia małego pacjenta. Polidypsja u dziecka może być bowiem związana z różnymi schorzeniami.
Spis treści:
Nadmierne pragnienie a moczówka prosta
Zobacz o czym świadczy kolor moczu u dziecka - WIDEO
Inne możliwe przyczyny polidypsji u dziecka
Polidypsja psychogenna - nadmierne pragnienie a psychika dziecka
Polidypsja u dziecka a zatrucie wodne
Badania wykonywane przy wystąpieniu polidypsji u dziecka
Leczenie polidypsji psychogennej dziecka
Polidypsja a cukrzyca
Zauważenie, że dziecko pije bardzo dużo płynów, jest sygnałem alarmowym przede wszystkim z tego powodu, iż może to stanowić jeden z objawów cukrzycy. W przebiegu tej jednostki nadmierne pragnienie bierze się stąd, iż dochodzi w niej do tracenia zwiększonych ilości wody z organizmu wraz z moczem.
Ciało próbuje pozbyć się nadmiernych ilości glukozy właśnie poprzez nerki, za wydalanym w moczu cukrem „podąża” jednak woda. Ostatecznie u dziecka pojawia się wielomocz (poliuria), tracone ilości wody z organizmu muszą być uzupełniane i pojawia się polidypsja u dziecka.
Podejrzenie cukrzycy jest szczególnie uzasadnione wtedy, kiedy poza polidypsją u dziecka pojawiają się inne dolegliwości, takie jak poczucie zmęczenia czy nieuzasadniony spadek masy ciała (który może występować pomimo prawidłowego, a nawet zwiększonego apetytu u pacjenta).
Czytaj:
O czym świadczy częstomocz u dziecka?
Badanie moczu niemowlaka. Jak pobrać próbkę moczu od dziecka?
Badanie moczu u dziecka: jak pobrać próbkę do badania?
Nadmierne pragnienie a moczówka prosta
Inną chorobą, w której może pojawiać się polidypsja u dziecka, jest moczówka. Problem związany jest z jednym hormonem – wazopresyną. Wyróżnia się dwa jego rodzaje: moczówkę prostą ośrodkową oraz moczówkę prostą obwodową (nerkową).
W pierwszym przypadku w organizmie brakuje wazopresyny, w drugim z kolei ilości hormonu są prawidłowe, jednakże nie może on wywierać swojego działania w związku z defektami działania umiejscowionych w obrębie nerek receptorów dla wazopresyny.
Wazopresyna jest hormonem, który odpowiada za zatrzymywanie wody w organizmie. Kiedy jest jej zbyt mało lub nie może ona wywierać swojego działania, to wtedy dochodzi do zaburzeń gospodarki wodnej.
Organizm tracić może zwiększone ilości wody, które trzeba uzupełniać – to właśnie wtedy pojawiać się może nadmierne pragnienie u dziecka.
Zobacz o czym świadczy kolor moczu - WIDEO
Inne możliwe przyczyny polidypsji u dziecka
Wzmożona potrzeba przyjmowania płynów występować może jeszcze i w szeregu innych problemów zdrowotnych. Doprowadzić do tego mogą:
- zaburzenia hormonalne (np. te związane z hiperaldosteronizmem)
- nadmiar różnych substancji we krwi (np. hiperkalcemia, czyli nadmiar wapnia)
- stosowanie różnych leków (m.in. diuretyków, czyli leków moczopędnych, ale i glikokortykosteroidów)
Wyróżnia się jednak nie tylko organiczne przyczyny polidypsji u dziecka - problem może wynikać z całkowicie innych zaburzeń - psychicznych.
Polidypsja psychogenna – nadmierne pragnienie a psychika dziecka
Jednym z wyróżnianych rodzajów polidypsji u dziecka jest polidypsja psychogenna. Zazwyczaj – przynajmniej w populacji osób dorosłych – zaburzenie powiązuje się ze schizofrenią.
U dzieci ta choroba psychiczna również bywa przyczyną nadmiernego pragnienia, jednakże u najmłodszych do wzmożonego spożycia płynów częściej prowadzą innego typu zaburzenia psychiczne.
Czytaj:
O czym świadczy krew w moczu dziecka?
Leukocyturia: co oznaczają leukocyty w moczu?
Infekcje układu moczowego: objawy, leczenie, zapobieganie
Polidypsja psychogenna u dziecka typowo rozwija się w związku z takimi problemami, jak zaburzenia lękowe, zaburzenia nastroju (takie jak np. depresja) czy całościowe zaburzenia rozwoju.
W jakim dokładnie mechanizmie potrzeba nadmiernego spożywania płynów pojawia się w przebiegu zaburzeń psychicznych, tego do dziś nie ustalono.
Podejrzewa się, że podejmowanie takiej czynności może być związane z tym, że prowadzi to do chwilowego obniżenia poczucia lęku czy do występowania poczucia kontroli nad własnym ciałem czy życiem.
Polidypsja u dziecka a zatrucie wodne
O tym, że z polidypsją u dziecka – ze względu na jej możliwe przyczyny – trzeba się udać do lekarza, przekonywać nikogo prawdopodobnie nie trzeba.
Warto jednak jeszcze dodać, że konieczne jest poszukiwanie przyczyn tego problemu również i ze względu na to, że jest on zwyczajnie groźny. Konsekwencją polidypsji u dziecka może być bowiem stan określany jako zatrucie wodne.
Do zatrucia wodnego dochodzi wtedy, kiedy nadmierna ilość przyjętych płynów nie jest wydalana z organizmu. Dochodzi wtedy niejako do „rozcieńczenia” krwi, w związku z czym maleć w niej może stężenie jednego z ważnych pierwiastków – sodu. Rozwija się wtedy hiponatremia, która – przy dużym natężeniu – jest bardzo niebezpieczna.
Objawami, które mogą sugerować zatrucie wodne, zawroty i bóle głowy, dezorientacja, ale i bolesne skurcze mięśniowe, a nawet i nagłe wystąpienie drgawek. Pojawienie się takich dolegliwości u dziecka z polidypsją wymaga pilnego udania się do szpitala.
Badania wykonywane przy wystąpieniu polidypsji u dziecka
W celu znalezienia przyczyny polidypsji wykonywanych może być wiele różnych badań – konkretny ich zestaw wybierany jest w zależności od tego, jaka jest podejrzewana przyczyna problemu. W przypadku, gdy możliwe jest, iż nadmierne pragnienie wynika z cukrzycy, konieczne jest przede wszystkim oznaczenie poziomu glukozy we krwi.
Wtedy zaś, kiedy podejrzewa się, że za polidypsję u dziecka odpowiada moczówka, wykonywane mogą być np. test odwodnieniowy czy test wazopresynowy. Podejrzewając, że stan dziecka wynika z jakichś zaburzeń hormonalnych, wykonywane wtedy mogą być badania oceniające stężenia różnych hormonów w organizmie.
Powyższe problemy – czy to cukrzycę, czy moczówkę – ostatecznie rozpoznać jest dość łatwo. Najwięcej trudności nasuwa rozpoznanie polidypsji psychogennej – ją bowiem można stwierdzić dopiero po tym, kiedy to wykluczone zostaną wszelkie możliwe organiczne przyczyny nadmiernego pragnienia u dziecka.
Czytaj:
Jak rozpoznać odwodnienie u dziecka?
Co robić, gdy dziecko wymiotuje?
Leczenie polidypsji u dziecka
Polidypsja u dziecka sama w sobie nie jest chorobą, a objawem – leczy się więc nie nadmierne pragnienie, a przyczynę jego wystąpienia. W sytuacji, kiedy u dziecka rozwinęła się cukrzyca typu 1, konieczne jest uregulowanie u niego poziomu glukozy we krwi z wykorzystaniem insuliny. Wtedy, kiedy za problem odpowiada moczówka centralna, zasadne może być podawanie małemu pacjentowi analogów wazopresyny.
Jeżeli zaś za nadmierne pragnienie odpowiadają jakieś zażywane przez dziecko leki, wtedy konieczne może się okazać ich odstawienie lub podawanie maluchowi innych preparatów, których zażywanie nie grozi wystąpieniem skutków ubocznych w postaci polidypsji. Po ustabilizowaniu przebiegu choroby, która wystąpiła u dziecka, problem nadmiernego spożywania płynów zazwyczaj ustępuje.
Leczenie polidypsji psychogennej u dziecka
Jeszcze inaczej przebiega zaś leczenie polidypsji psychogennej. W jej przypadku również konieczne są oddziaływania skierowane ku przyczynie problemu – np. ku zaburzeniom lękowym czy zaburzeniom nastroju. Tutaj jednak rzadko wykorzystywane są leki, a zdecydowanie częściej pacjentowi proponowana jest terapia – jedną z częściej wykorzystywanych w leczeniu polidypsji psychogennej jest psychoterapia poznawczo-behawioralna.
