Choć może wydawać się to absurdalne, to jednak ryzyko zakażeń szpitalnych wiąże się z pobytem w zakładzie opieki zdrowotnej, który teoretycznie powinien leczyć i być dla dziecka źródłem zdrowia, a nie choroby. Niestety, zakażenia szpitalne stanowią obecnie jedno z większych wyzwań systemu ochrony zdrowia na całym świecie. Po pierwsze: nie sposób całkowicie im zapobiec, a po drugie: często są one wywoływane przez wielolekooporne patogeny i leczenie wywoływanych przez nie infekcji jest bardzo ciężkie.
Spis treści:
- Co to są zakażenia szpitalne?
- Jakie są rodzaje zakażeń szpitalnych?
- Jakie są przyczyny zakażeń szpitalnych?
- Jak dochodzi do zakażeń szpitalnych?
- Jakie choroby wywołują zakażenia szpitalne?
- Jakie mogą być objawy zakażeń szpitalnych?
- Jak przebiega leczenie zakażeń szpitalnych?
- Jak zmniejszyć ryzyko zakażeń szpitalnych?
Co to są zakażenia szpitalne?
Za zakażenie szpitalne uznać można infekcję, która rozwija się po upływie minimum 48 godzin od pojawienia się pacjenta w szpitalu. Dlaczego przyjmuje się w tym przypadku akurat kryterium dwóch dób? Dlatego, że tak naprawdę większość najczęściej spotykanych zakażeń, wywoływanych przez patogeny, rozwija się właśnie w ciągu 48 godzin.
O zakażeniu szpitalnym można jednak mówić nie tylko wtedy, gdy pojawia się ono w trakcie pobytu małego pacjenta w szpitalu. Rozpoznać tego rodzaju problem można również i w przypadku, gdy infekcja rozwija się w ciągu trzech dni po wypisaniu z placówki leczniczej. W sytuacji, gdy dziecko było operowane, zakażenie może być traktowane jako szpitalne również i wtedy, gdy dojdzie do niego w ciągu 30 dni od przeprowadzenia zabiegu.
Dolegliwości te nie zawsze ujawniają się szybko. W przypadku niektórych drobnoustrojów, takich jak np. prątki gruźlicy, wirusy zapalenia wątroby typu B i C czy wirusa HIV – zakażenie, do którego doszło w szpitalu, może się ujawnić dopiero po kilku-kilkunastu miesiącach czy nawet po latach.
Czytaj:
Dziecko w szpitalu: jak przygotować dziecko do pobytu w szpitalu?
Szczepienie przeciwko WZW. Wszystko o szczepionce na wirusowe zapalenie wątroby typu B
Jakie są rodzaje zakażeń szpitalnych?
Podstawowy podział zakażeń szpitalnych wyróżnia dwa ich rodzaje, którymi są:
- infekcje endogenne: wywoływane są przez drobnoustroje, które naturalnie bytują w organizmie pacjenta i czynnikiem sprzyjającym ich wystąpieniu może być np. osłabienie odporności,
- infekcje egzogenne: powodują je patogeny, które obecne są w środowisku szpitalnym.
Zakażenia szpitalne można również dzielić ze względu na to, gdzie dokładnie się rozwijają. W takim ujęciu specjaliście wyszczególniają infekcje miejscowe (np. toczące się w tej okolicy ciała, która była poddawana operacji), infekcje układowe (np. zakażenie układu moczowego) czy uogólnione (którą jest sepsa).
Czytaj: ODPORNOŚĆ DZIECKA: 5 sprawdzonych sposobów na ochronę dziecka przed infekcją
Jakie są przyczyny zakażeń szpitalnych?
Tak naprawdę zagrożony wystąpieniem zakażenia szpitalnego jest każdy pacjent, także dziecko, które znajduje się w tego rodzaju placówce medycznej. Jedne jednak osoby są do tego problemu mniej, a inne bardziej predysponowane. Zdaniem specjalistów, ze względu na niedojrzałość immunologiczną, najbardziej narażone na zakażenia szpitalne są noworodki, zwłaszcza urodzone przedwcześnie i chore, przebywające np. na oddziałach intensywnej terapii.
Wśród czynników ryzyka zakażeń szpitalnych u dorosłych wymieniane są:
- stany związane z upośledzoną odpornością organizmu (mogą wynikać ze stosowania leków immunosupresyjnych, z zakażenia wirusem HIV czy z powodu schorzeń nowotworowych),
- choroby przewlekłe (takie jak np. cukrzyca, przewlekła obturacyjna choroba płuc czy choroba niedokrwienna serca),
- podeszły wiek,
- niedożywienie.
Czytaj: Wcześniak: opieka nad wcześniakiem w szpitalu i w domu
Jak dochodzi do zakażeń szpitalnych?
Infekcje szpitalne mogą się szerzyć różnymi drogami: kropelkową, pokarmową, ale i kontaktową. Czasami – szczególnie w oddziałach zabiegowych – do zakażenia dochodzi na skutek wprowadzania cewnika do żyły czy pęcherza moczowego, przeprowadzania zabiegów endoskopowych (np. gastroskopii czy bronchoskopii), wykonywania jakiejś operacji czy wprowadzania implantów do wnętrza ciała.
Czytaj: Zapalenie opon mózgowych u niemowląt - co to za choroba?
Jakie choroby wywołują zakażeń szpitalnych?
Do grupy zakażeń szpitalnych zaliczane są infekcje zarówno grzybicze, jak i bakteryjne oraz wirusowe. Jednymi z częściej spotykanych są zakażenia gronkowcowe, które mogą skutkować zakażeniem pooperacyjnych ran, zatruciem pokarmowym czy pojawieniem się u chorego różnych ropni, a nawet i sepsy. Dość często występują również zakażenia bakteriami Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa oraz patogenami z rodzaju Enterococcus.
Choroby, które najczęściej wywołują zakażenia szpitalne, to przede wszystkim zakażenia układu moczowego, infekcje dróg oddechowych oraz zakażenia lokalne (np. pooperacyjnych ran).
Zakażenia szpitalne a odszkodowanie
Zakażenia szpitalne stanowią jeden z powodów, przez który pacjent może domagać się zadośćuczynienia lub odszkodowania. W takim przypadku za wypłatę ewentualnego odszkodowania odpowiedzialna jest placówka, w której to doszło do infekcji.
Jakie mogą być objawy zakażeń szpitalnych?
Dolegliwości, które wynikają z zakażenia szpitalnego, bywają naprawdę różne – wszystko zależy od tego, w jakiej dokładnie lokalizacji rozwinie się infekcja. W przypadku zakażeń miejsc operowanych, u dziecka może pojawić się w ich obrębie ropna wydzielina, silne zaczerwienienie i ból.
Zakażenia układu moczowego mogą objawiać się m. in. częstomoczem czy uczuciem pieczenia cewki moczowej, z kolei z zakażeniami dróg oddechowych powiązane mogą być kaszel z odkrztuszaniem ropnej wydzieliny, ból w klatce piersiowej oraz gorączka.
Czytaj: Gorączka u dziecka: jak się objawia i jakie są jej przyczyny?
Jak przebiega leczenie zakażeń szpitalnych?
Schorzenia, o których mowa wywoływane są zwykle przez patogeny, które są często oporne na większość stosowanych leków przeciwdrobnoustrojowych. Z tego właśnie powodu infekcje tego typu wymagają przeprowadzania bardzo dokładnej diagnostyki, obejmującej zwykle analizę pobieranego od małego pacjenta materiału z przeprowadzeniem oceny lekowrażliwości chorobotwórczych patogenów.
Konieczne bywa podawanie dziecku nowoczesnych, dość drogich antybiotyków, które zarezerwowane są do stosowania właśnie przy infekcjach drobnoustrojami wielolekoopornymi. Dodatkowo leczenie nierzadko trwa przez dość długi czas. Dlatego najistotniejsze stają się próby zapobiegania zakażeniom szpitalnym.
Czytaj: Antybiotyki u dzieci: co trzeba wiedzieć o antybiotykach?
Jak zmniejszyć ryzyko zakażeń szpitalnych?
Zakażeniom szpitalnym całkowicie zapobiec się nie da, jednak opiekunowie małych pacjentów oraz personel medyczny mają możliwość ograniczenia ryzyka ich występowania. Dzieciom, które przebywają w szpitalach, powinno zwracać się uwagę na to, aby:
- korzystały wyłącznie ze swoich przedmiotów codziennego użytku (np. przyborów toaletowych),
- szczególnie często myły ręce i wykonywały inne podstawowe czynności higieniczne,
- unikały dotykania ran i założonych im opatrunków.
W przypadku personelu medycznego najistotniejsze jest przestrzeganie podstawowych zasad higieny – w szpitalach obowiązują zresztą specjalnie opracowane programy zapobiegania zakażeniom szpitalnym.
Pracownicy zajmują się dezynfekcją i sterylizacją, podkreśla się też istotność korzystania ze specjalnych środków dezynfekcyjnych – np. płynów do rąk – przed i po każdym kontakcie z jakimkolwiek pacjentem. Instrukcje, jak prawidłowo myć ręce, można znaleźć w dowolnej placówce medycznej – ich pracownicy nierzadko bowiem mają przeprowadzane szkolenia, jak prawidłowo powinni to czynić.
Trzeba również ograniczać dostępność wrót zakażenia dla patogenów – np. wszelkie cewniki wymienia się dopiero wtedy, gdy zachodzi taka konieczność, oprócz tego wprowadzone do naczyń krwionośnych cewniki utrzymuje się tylko przez niezbędny czas, po którym jak najszybciej powinny być z nich usuwane. W razie podejrzenia zakażenia szpitalnego wymagane jest stwierdzenie, jaki dokładnie patogen do niego doprowadził, a także – w razie potrzeby – izolacja chorej osoby.
